सातारचे छत्रपित प्रतापिसंहमहाराज यांचें च􀃥रत्र

Abstract

सन १९९३ मध्ये सळाताऱ्यास प्लॅग झाला. व्यात्रैळीं’ डॉ. बसू यांचे ठेछ्ये)’ ०£ ठिंथ्छ्येथ् हें पुस्तक माझ्या प्रथम वाचनांल आले. तोपळावेर्तो प्रतापसिंहृमहाऱप्बां- _ बद्दल मला र्फार्दीच मळाप्द्देतीं वव्हृतळी, हें कबूल करणें भाग आहे. सन १९3९ ` मध्ये सातारा हें इतिहासप्रसिद्ध शहृर म्इणून विख्यात असल्यामुळे, मे महिन्याच्या सुर्टीत तें पहावयास मी आलों होतों- त्यावेकीं जुना वाडा, नवा वाडा, जल’मद्’ग्र, म्यु- क्रमिटोंर्चे आँप्फॅस, आद्ग्लतीचा वाडा, रंगमहाळ किंल्ट’याक्तींल वाडा, कोरे प्रेक्षणीय ल्थळें मारॅ पा प्रथम पाद्द्यण्यांत आलों. आमचे साताखासी मिल रा. पावस्ऱ्कर यांना महाराज कोठें अ' ट्रेन १ असा अघाणपणें प्रश्न केल्यावर व्पांर्नो “ महाराज जलमंदौराच्या त्राडयांत रहातात ” असें सांगितळें. पुन्हां मी विचारिंठें “ मग सातारा इंप्रजसरफारचा कसा छु” त्यांत्रर व्थांनीं "’ इंग्नर्जानीं राज्य खालसा केले व महाराजांना फक्त दोन गांवे' त्र थोडींर्शी कुंट्णें व बागा ठेवल्या आहेत ” असें सांगिंतलैं, पण राज्य कां, कधीं, व कर्ते खालसा केलै याबद्दल त्य'ग्वाद्देखळील र्फाहृळीच सांगतां आले नाही’… पुढें, वकील होऊन धंदा करण्यासाऽळी' साताऱ्यास आल्यानंतर, सन १९२३ सालळी’ “ऽप्ण्या’ 0£ ऽक्षांक्षथ्” हें “……स्तक वाचावयास मिळाहैद्रुतेंव॰ …,हुं[ या संबंघळा बऱ्याच गळोष्टाचा मनांत चक्क प्रच्चाश पडलप्